Poznaj polskie kolędy i zagraj na pianinie „Wśród nocnej ciszy”!
To jest ten moment, kiedy wszędzie zaczynają grać już świąteczne piosenki. I niby przewracamy oczami, że znowu George Michael i Mariah Carey, ale… ta świąteczna atmosfera jest jednak wyjątkowa.
W Polsce trudno wyobrazić sobie święta bez muzyki. Bez wątpienia mamy w naszym kraju bardzo silną tradycję kolędowania. W wielu rodzinach na Święta kolędy się śpiewa, ale także gra, bo wspólne muzykowanie wspaniale może łączyć ludzi.
No właśnie, wykonujemy je często, ale czy cokolwiek wiemy o naszych kolędach? Zanim zaczniesz grać jakiś utwór – także kolędę – dobrze jest jak najwięcej się o nim dowiedzieć. Dzięki temu lepiej zrozumiesz muzykę i łatwiej Ci będzie ją zinterpretować.
Poznaj historię 5 najpopularniejszych kolęd i zagraj z nami „Wśród nocnej ciszy”!
Średniowieczny rodowód i taneczne wpływy w polskich kolędach
Pierwsze polskie kolędy pojawiły się już najprawdopodobniej w średniowieczu. Mówi się, że powstawały od XIII wieku. Za najstarszą kolędę w języku polskim uznaje się „Zdrow bądź, krolu anielski” z 1424 roku!
Nie od początku jednak słowo „kolęda” występowało w dzisiejszym znaczeniu. Najpierw określano tak pieśni noworoczne. Dopiero w XVIII i XIX wieku nazwa „kolęda” zaczęła się pojawiać w odniesieniu do pieśni bożonarodzeniowych. Wcześniej możemy spotkać się natomiast w zapisach z kantyczkami, rotułami, piosneczkami czy symfoniami…
Melodie kolęd, do których powstawały religijne teksty, często pochodziły z muzyki świeckiej. Co ciekawe, sporo polskich kolęd bazuje również na melodiach dworskich tańców.
Przykłady? Rytm poloneza usłyszymy np. w „Dzisiaj w Betlejem” czy „Bóg się rodzi”, a „Jezus Malusieńki” to kujawiak!
Krótka historia 5 popularnych kolęd
Cicha noc
Czy wiesz, że od 2011 kolęda „Cicha noc” znajduje się na liście niematerialnego dziedzictwa UNESCO?
Mimo że dziś ta kolęda wydaje nam się bardzo polska, powstała ona w Austrii. Jej oryginalny tytuł to oczywiście „Stille Nacht”. Niemiecki tekst napisał ksiądz Joseph Mohr, a melodię skomponował Franz Xaver Gruber.
Kolęda zabrzmiała pierwszy raz w 1818 roku podczas wigilijnej nocy w kościele w Oberndorfie. Utwór wykonano przy akompaniamencie gitary, co było dość nietypowe. Mówi się jednak, że organy w kościele mogły ulec zniszczeniu na skutek powodzi.
Kolęda bardzo spodobała się parafianom i zaczęła cieszyć się ogromną popularnością także w innym krajach. Przetłumaczono ją na ponad 300 różnych języków! Polski tekst najprawdopodobniej powstał ok. 1930 roku.
Bóg się rodzi
To prawdziwa królowa polskich kolęd. Jej tekst powstał na zamówienie księżnej Izabeli Lubomirskiej, a jego autorem był Franciszek Karpiński. Z kolei stworzenie melodii przypisuje się znanemu polskiemu kompozytorowi przełomu klasycyzmu i romantyzmu – Karolowi Kurpińskiemu. Charakterystyczny rytm poloneza nadaje tej kolędzie wyjątkowo podniosły i majestatyczny charakter.
Pierwszy raz „Bóg się rodzi” wykonano w 1792 roku w starym kościele farnym w Białymstoku. Od lat kolęda ta śpiewana jest w polskich domach. Odegrała również ważną rolę historyczną, np. w okresie zaborów była istotnym symbolem polskości
Chcesz nauczyć się grać na pianinie te kolędy i wiele, wiele innych? Koniecznie sprawdź ofertę naszych kursów kolędowych online
Lulajże Jezuniu
To jedna z najstarszych i najbardziej wzruszających polskich kolęd. Jej pierwszy zapis pochodzi z 1705 roku, ale prawdopodobnie powstała w połowie XVII wieku. Utwór początkowo funkcjonował w tradycji ludowej i był przekazywany ustnie, przez co istnieje wiele jego wariantów.
Co ciekawe, „Lulajże Jezuniu” było śpiewane nie tylko w czasie świąt, ale także jako tradycyjna kołysanka w polskich domach. Jej uniwersalność sprawiła, że jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli polskiej kultury muzycznej.
Piękna melodia „Lulajże Jezuniu” od wieków stanowi inspirację dla wielu kompozytorów. Fryderyk Chopin był tak zafascynowany tą melodią, że wplótł jej fragment w swoje Scherzo h-moll op. 20, co nadało kolędzie światowy rozgłos. W swojej piosence „Wigilia na Syberii” zacytował ją także Jacek Kaczmarski.
Dzisiaj w Betlejem
Pierwsze wzmianki o tej kolędzie znaleźć można w XIX wieku, choć dokładna data jej powstania nie jest znana. Pierwsze drukowane zapisy „Dzisiaj w Betlejem” pojawiły się natomiast w śpiewnikach na przełomie XIX i XX wieku. Dzięki temu kolęda utrwaliła swoją obecność obecność w repertuarze świątecznym.
Melodia nawiązuje do charakteru uroczystego tańca polskiego – poloneza. W różnych regionach polski przez wiele lat śpiewało się różne wersje tekstu tej kolędy. To wszystko dlatego, że rozpowszechniła się ona głównie za sprawą przekazu ustnego. Obecnie „Dzisiaj w Betlejem” ma aż 7 zwrotek!
Żywy, radosny charakter i charakterystyczna melodia sprawiają, że to jedna z pierwszych kolęd, której uczą się dzieci. Trudno wyobrazić sobie bez niej święta!
Wśród nocnej ciszy
To również kolęda, która jest z nami od bardzo dawna. Prawdopodobnie na początku była pieśnią procesyjną, którą wykonywało się w czasie pasterki. W wielu rejonach Polski przyjęło się także, że rozpoczyna ona świąteczne uroczystości. To wyjaśniałoby jej podniosły i spokojny charakter.
„Wśród nocnej ciszy” cieszy się opinią niezwykle uniwersalnej kolędy, którą można wykonywać w różnych składach. Powstaje wiele aranżacji chóralnych i instrumentalnych.
Czy w takim razie będzie dobra do zagrania na pianinie? Jasne – i zaraz pokażemy Ci, jak się jej nauczyć!
Darmowy tutorial i nuty do kolędy Wśród nocnej ciszy
Grasz już trochę na pianinie i szukasz nowych wyzwań muzycznych przed świętami? W takim razie nasz tutorial jest właśnie dla Ciebie!
Znajdziesz tu 4 lekcje:
- najpierw zapoznasz się z informacjami wstępnymi o utworze,
- następnie poćwiczymy wspólnie partię prawej ręki,
- potem nauczysz się partii lewej ręki,
- na koniec połączymy obie ręce i gotowe – możesz zagrać tę piękną polską kolędę dla swoich najbliższych na Święta!
