Pianistyczny trick, dzięki któremu utwory brzmią lepiej
Zastanawiasz się, jak pianiści to robią, że ich gra jest płynna, a dźwięk trwa nawet po zakończeniu naciskania klawisza? To nie do końca kwestia długich godzin spędzonych na ćwiczeniu techniki, po prostu korzystają oni z pedału sustain. Właśnie temu drobnemu, ale istotnemu elementowi chciałbym poświęcić ten tekst.
Czym jest pedał w pianinie?
Pedały to część mechanizmu w instrumentach klawiszowych. Występują zarówno w fortepianach, jak i pianinach, a ich liczba jest różna – zwykle od 2 do 4. W przypadku keyboardów i pianin cyfrowych pedał może być również jeden i będzie sprzedawany jako osobny element. Taki pojedynczy pedał odpowiada właśnie wspomnianemu już pedałowi sustain, czyli temu znajdującemu się po prawej stronie
Do czego służy pedał?
Przede wszystkim ma on przedłużyć brzmienie dźwięku, kiedy nie naciskamy już klawisza. W akustycznych instrumentach jego działanie polega na blokowaniu elementów mechanicznych, które mają za zadanie tłumić struny. Wykorzystuje się go wtedy, gdy chcemy np. uzyskać ciągłość w granych pasażach albo zagrać płynniejsze legato. Dzięki jego naciśnięciu nuta będzie dalej brzmieć, nawet kiedy puści się już dany klawisz. Niby drobiazg, a sprawia, że każdy grany przez nas utwór brzmi znacznie lepiej ;)
Jak poprawnie używać pedału?
Ćwiczenie 1. Ustaw stopę i dopasuj pozycję
Przyjrzyjmy się teraz, w jaki sposób ustawić stopę, by nasza technika wciskania pedału była prawidłowa. Zacznij od dopasowania odległości od instrumentu: stopa powinna opierać się na pięcie, a palce swobodnie naciskają na pedał. Nie możesz więc siedzieć ani za blisko, ani za daleko!
Pamiętaj, że ruchy wykonywane stopą muszą być delikatne. Nie należy jej też napinać i podnosić za wysoko. Przy pianinie przede wszystkim musi być wygodnie!
Jak jeszcze sprawdzić tę wygodę? Wciśnij pedał i przytrzymaj pozycję, to będzie pozycja domyślna. Następnie wykonaj szybkie, drobne ruchy naciskania i odpuszczania – taki ruch stopa będzie wykonywać podczas grania utworu.
Ćwiczenie 2. Ręka i noga – kolejność działań
Spróbuj teraz połączyć pracę rąk i nogi na prostych akordach.
Dzięki pedałowi możliwe będzie połączenie akordów legato. Jak to zrobić? Najważniejsze jest zapamiętanie kolejności działań:
- wciśnięcie pedału,
- postawienie akordu
- podniesienie rąk (pedał cały czas jest trzymany),
- postawienie kolejnego akordu + szybka wymiana pedału, czyli uniesienie stopy i natychmiastowe ponowne wciśnięcie pedału.
Jeśli nie chcesz, by między dźwiękami pojawiła się dziura, nie możesz pozwolić swojej stopie na leniuchowanie. Pamiętaj też, że noga nie odrywa się razem z ręką! Zrealizuj uważnie po kolei wszystkie punkty, a dzięki temu uzyskasz piękne, płynne połączenia między dźwiękami.
Ćwiczenie 3. Pedał sustain w utworze
Skoro siedzisz już wygodnie przy instrumencie i wiesz, jak zagrać z pedałem pojedyncze akordy, pora wejść na wyższy level. Wykorzystaj pedał sustain w utworze!
Przyjrzyjmy się temu na przykładzie fragmentu tradycyjnej angielskiej ballady – „Scarborough Fair”.
To jeden z kilkudziesięciu utworów, który pojawia się w naszym kursie „Pianino dla początkujących”. Jeśli chcesz zobaczyć, jak wygląda taki kurs, kliknij w poniższy przycisk.
W prawej ręce zapisana jest tu melodia legato, ale w lewej trójdźwięki. Nie ma więc możliwości, żeby lewą również zagrać tu legato. Z pomocą przychodzi pedał sustain! Schemat użycia pedału dla akordów będzie dokładnie taki sam, jak w Ćwiczeniu 2.
A co z prawą ręką? Jest tu wprawdzie legato, ale w 1. i 2. takcie powtarzają się dźwięki, zatem konieczne będzie oderwanie ręki. Dlatego pedał wciskamy zaraz po naciśnięciu pierwszego dźwięku, a wymiana musi nastąpić zaraz po pierwszym dźwięku w drugim takcie.
WAŻNE: wymiana musi być naprawdę błyskawiczna, żeby między dźwiękami nie pojawiła się dziura! Nie zapominaj też, że ręka i noga muszą działać niezależnie.
Wolisz wersję video?
3 błędy, przez które nie zrobisz postępów w grze z pedałem
Próbujesz grać z pedałem, ale masz wrażenie, że w Twoim wykonaniu utwory wciąż nie brzmią tak, jak powinny? Sprawdź, czy nie popełniasz któregoś z tych błędów!
Kangurki
Wdzięczna nazwa, ale skutki tego błędu mogą być naprawdę nieprzyjemne. Pojawia się on, kiedy podczas wymiany pedału pięta odrywa się od podłogi. Prowadzi to do niepotrzebnego zaangażowania zbyt dużej partii mięśni. A przecież gra na pianinie nie powinna męczyć! Jeśli robisz ten błąd, wróć do zaproponowanych powyżej ćwiczeń i kontroluj, co robi Twoja pięta podczas grania.
Betonowa noga
Nie zabetonuj utworu! To bardzo częsty błąd, który objawia się tym, że zapominamy o wymianie pedału. Dźwięk się wtedy stapia i tracimy klarowność melodii. Co zrobić, gdy zaobserwujesz u siebie ten problem? Wprowadzaj pedał do utworu stopniowo, ćwicz po 2–4 takty, w ten sposób uzyskasz lepszą kontrolę nad współpracą rąk i nogi.
PROTIP: Nie jesteś pewien, czy faktycznie podczas grania wymieniasz pedał? Postaw przy swojej nodze telefon, nagraj się i wszystko stanie się jasne!
Nierozłączni
Daj ręce i nodze niezależność! Błąd ten pojawia się wtedy, kiedy zmieniając jeden akord na drugi, równocześnie podnosisz też nogę. Co się wtedy dzieje? Mamy dziurę i wrażenie, jakby pedał wcale nie został użyty. Jeśli popełniasz ten błąd, wróć do Ćwiczenia 2. i popracuj nad uniezależnieniem rąk od nogi.
Mam nadzieję, że dzięki tym wskazówkom odważysz się grać z pedałem!
