Piano Day – Światowy Dzień Fortepianu
28 marca świętujemy Piano Day, czyli Światowy Dzień Fortepianu. Dlaczego akurat ta data? To 88 dzień roku, a dokładnie taka sama jest liczba klawiszy w fortepianie. Myślę, że to świetna okazja, żeby zapoznać się z tym instrumentem!
Skąd się wziął fortepian?
Fortepian nie pojawił się znikąd. Jego forma, którą dziś znamy, miała swoich poprzedników. Były to takie instrumenty klawiszowe, jak klawikord i klawesyn. Miały one jednak pewne niedoskonałości, które przeszkadzały wykonawcom. Trudno było na nich w pełni kontrolować głośność dźwięku, który wydobywał się pod wpływem nacisku na klawisze.
I wtedy właśnie pojawił się włoski twórca klawesynów – Bartolomeo Cristofori! Na początku XVIII wieku skonstruował on instrument, który najbardziej przypomina dzisiejsze fortepiany. Jego instrument klawiszowy nazywał się pianoforte, co w tłumaczeniu z włoskiego oznacza po prostu „cicho – głośno”.
Zachowały się trzy egzemplarze pianoforte. Można je oglądać w muzeach w Nowym Jorku, Rzymie i Lipsku.
Czy współczesny fortepian różni się czymś od tego XVIII-wiecznego? Jasne! Z biegiem lat instrument był udoskonalany. Zmiany dotyczyły np. mechanizmu młoteczkowego, ale także materiału, z którego robiono ramy fortepianów. Dawniej były one drewniane, dziś są żeliwne. Wszystko po to, by wirtuozi fortepianu mogli wydobyć z tego instrumentu jeszcze więcej!
Czym różni się pianino od fortepianu?
Chyba najprostszym sposobem odróżnienia pianina od fortepianu jest rozmiar tych instrumentów. Warto wiedzieć, że rozmiar ten wynika z ich budowy. W fortepianie struny są ułożone w poziomie, w pianinie natomiast znajdują się w układzie pionowym. Właśnie dlatego fortepian potrzebuje mieć większe pudło rezonansowe.
Czy wielkość i ułożenie strun wpływają na dźwięk? Tak, fortepiany mają lepszą jakość dźwięku i są głośniejsze, ale też… droższe. Małe rozmiary pianina i niższa cena sprawiły, że instrument ten już w XIX wieku zawojował mieszczańskie salony. Jego popularność widoczna jest do dziś. To właśnie na pianinie uczy się grać większość z nas!
Rekordy i innowacje, czyli 5 ciekawostek o pianinach i fortepianach
Tysiące części, setki strun
W każdym fortepianie znajduje się ponad 11 tysięcy części! Żeby było jeszcze ciekawiej – prawie 10 tys. porusza się podczas grania na instrumencie. W wersji koncertowej fortepian posiada 243 struny. Znacząco różnią się one długością – najkrótsza ma 5 cm, ale już najdłuższa 2 metry!
Dasz radę to unieść?
Średnia waga fortepianów waha się od 200 do 500 kg. Żeby łatwiej sobie to wyobrazić, pomyśl, że mniejszy instrument waży tyle, co miejski motocykl. Większy za to może swoją wagą odpowiadać małemu samochodowi.
Czy wiesz, że największy fortepian koncertujący na świecie znajduje się w Polsce? Mowa o „Stolëmòwi Klawér”, który podziwiać można w kaszubskim Szymbarku. Jego rozmiary są naprawdę imponujące: 1,92 metra wysokości, 6,07 metra długości i 2,5 metra szerokości. Posiada 156 (!) klawiszy i waży… 1820 kg!
No dobra, a jak to wygląda w przypadku pianin?
W marcu 2018 roku, po 3 latach drobiazgowej pracy, David Klavin przedstawił swoje dzieło – Klavins M450 Vertical Concert Grand. Instrument ten ma 4,5 metra i uznawany jest za największe pianino na świecie! Co ciekawe wyróżnia się także wyjątkową czystością dźwięku.
Filmowe pianino cenniejsze niż fortepiany
Wspomniałem, że fortepiany są droższe niż pianina? No generalnie tak, ale okazuje się, że najdroższym instrumentem klawiszowym na świecie jest pianino! W 2014 roku jedno z dwóch pianin, które pojawiło się w słynnym filmie „Casablanca” (1942), sprzedane zostało za 3,4 mln dolarów!
Cena ta wynika właściwie wyłącznie z wartości sentymentalnej, instrument odgrywa istotną rolę w fabule i wielokrotnie pojawia się na ekranie. Ponadto warto zauważyć, że jest to mini wersja pianina – ma ono 58 klawiszy zamiast standardowych 88.
Pianina składane i zwijane
Rozwój technologii i powszechna potrzeba posiadania rzeczy w formie kompaktowej to także wyzwanie dla producentów elektronicznych instrumentów klawiszowych. Dlatego właśnie powstało pianino przenośne, czyli Piano de Voyage.
Jak to działa? Pianino to składa się z kilku modułów, które łączy się ze sobą. To solidny i stabilny instrument, a można spakować go do plecaka! Istotne jest również to, że posiada 88 pełnowymiarowych klawiszy. Można na nim uwypuklić zmiany dynamiczne i podłączyć pedał sustain.
Ciekawym wynalazkiem jest też Roll-up piano. To silikonowa klawiatura, którą po prostu da się zwinąć i zabrać ze sobą wszędzie. Ma wbudowanych wiele trybów dźwiękowych i można podłączyć do niego pedał. Brzmieniowo póki co nie wywołuje zachwytów, ale kto wie, co przyniosą nowe generacje. Może zwijane i składane instrumenty to jest przyszłość?
Jak oni to robią? Drobny przegląd fortepianowych rekordów Guinnessa
Najwyżej zagrany koncert
Ten zaszczytny tytuł ma dziś włoski pianista Davide Locatelli. 29 czerwca wraz ze swoim zespołem zagrał w indyjskich górach Khardong La na wysokości 5 375 m n.p.m.!
Najszybsze uderzanie w klawisze
Czy wiesz, że istnieje rekord Guinnessa w liczbie uderzeń w klawisze fortepianu w ciągu minuty? W 2017 roku Portugalczyk Domingos-Antonio Gomes uderzył 824 razy w jeden klawisz w ciągu 60 sekund. Pobił tym samym wcześniejszy rekord Petera Bance’a, który wynosił 756 razy na minutę.
Najdłuższy koncert fortepianowy
101 godzin i 8 minut. Tyle dokładnie trwał najdłuższy koncert fortepianowy. Zagrał go w 2010 polski muzyk i podróżnik Romuald Koperski.
